Vanaf 1 december geldt dat als een werknemer risico heeft gelopen op besmetting, hij zich na 5 dagen kan laten testen op corona en bij een negatieve test de quarantaine kan worden opgeheven. Als hij zich niet laat testen, dan zou de quarantaine 10 dagen duren. Ik kan mij voorstellen dat een werkgever de werknemer wil verplichten om zich te laten testen, zodat de duur van de quarantaine zo kort mogelijk is. Kan dat?
In de huidige tijd zie ik een soort tweedeling tussen ondernemers: de ondernemer die in deze tijd in zwaar weer is geraakt door corona en de ondernemer die juist floreert als gevolg van corona. Beide ondernemers kampen met verschillende problemen. De ondernemer die genoeg werk heeft, heeft er bijvoorbeeld belang bij om zijn werknemers zoveel mogelijk aan het werk te houden. Maar, als een werknemer klachten heeft of in aanraking is geweest met iemand die corona heeft, moet hij in quarantaine. Het gevolg voor de werkgever is dat hij deze werknemers moet missen op de werkvloer, terwijl hij juist alle handjes nodig heeft.
Niet zelf testen op corona
Op dit punt botst het belang van de werkgever met de privacy- en grondrechten van de werknemer. Eerder schreef ik een blog over Alcohol- en drugstesten op de werkvloer, waarbij dezelfde problematiek speelt.
De Autoriteit Persoonsgegevens, de waakhond voor privacyrechten, heeft op haar website aandacht besteed aan de coronatesten. Hieruit blijkt dat een werkgever niet zelf de werknemers mag testen op corona. Let op, ook als de werknemer expliciet toestemming geeft, is het de werkgever niet toegestaan om een test af te nemen.
Bedrijfsarts mag testen op corona
Alleen een (bedrijfs)arts mag werknemers controleren. Bij klachten, zullen bedrijfsartsen werknemers in principe verwijzen naar de GGD. De GGD zal de werknemer testen op corona. Het doorsturen van je werknemer naar de bedrijfsarts zorgt er dus niet voor dat de weknemer eerder aan het werk is.
Mag ik de werknemer vragen om zich op corona te laten testen?
Op deze vraag geeft de Autoriteit Persoonsgegevens geen antwoord. De Autoriteit verwijst naar het arbeidsrecht.
De Nederlandse Vereniging van Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB) stelt op haar website:
“De NVAB is van mening dat de werknemer als ‘goed werknemer’ én in het belang van de volksgezondheid mee zou moeten werken aan een corona test. Deze test is niet ernstig belastend en maakt maar een geringe inbreuk op de lichamelijke integriteit. Het zwaarwegende belang voor de volksgezondheid én het nadrukkelijke advies van het RIVM maakt dat de werknemer een dergelijke inbreuk zou moeten dulden.”
Ik sluit me aan bij deze mening. Ik meen dat van een werknemer verlangd kan worden dat hij, als goed werknemer, er alles aan zal doen om spoedig terug te keren naar de werkvloer. Dit belang is uiteraard groter als de werknemer niet vanuit huis kan werken. In dat geval kan mijns inziens van een werknemer worden verwacht dat hij een coronatest laat doen.
Wat als een werknemer weigert?
Het antwoord hierop is afhankelijk van de situatie.
Een werknemer heeft corona en…
Opmerking verdient dat de werkgever niet mag vragen of de werknemer corona heeft. De werkgever kan voor die vraag wel de bedrijfsarts inschakelen. Als de bedrijfsarts constateert dat de werknemer corona heeft, dan zal de bedrijfsarts de GGD inschakelen.
…kan niet werken
Als een werknemer door coronaklachten niet kan werken, zal hij arbeidsongeschikt zijn. In dat geval heeft de werknemer recht op loon.
…kan wel werken
Bij milde coronaklachten is het niet ondenkbaar dat een werknemer gewoon kan werken. Hij mag echter niet op de werkvloer komen. Na een positieve test moet een werknemer in isolatie blijven totdat hij 24 uur klachtenvrij is én het minimaal 7 dagen geleden is dat hij/zij ziek werd.
Als de werknemer thuis kan werken, dan is dat geen probleem. De werknemer kan doorwerken en heeft recht op loon.
Het is lastiger als de werknemer niet thuis kan werken, zoals bijvoorbeeld een productiemedewerker, medewerker op een kinderdagverblijf of kassière. Als de werknemer wel kan werken maar vanwege de overheidsmaatregelen niet op de werkvloer mag komen, dan zal de werkgever alsnog het loon moeten doorbetalen. Een werknemer heeft ook recht op loon als hij niet werkt, tenzij het niet werken in redelijkheid voor rekening van de werknemer komt. In het algemeen wordt ervan uitgegaan dat deze overheidsmaatregelen niet voor rekening en risico van de werknemer komen. Deze werknemer heeft dus recht op loon.
Passende arbeid
Als een werknemer zijn/haar eigen werk niet thuis kan doen, is het nog wel mogelijk om te bekijken of een werknemer ander werk thuis kan doen. Van een werknemer kan immers worden verlangd om passende arbeid te verrichten. Een werknemer kan vaak bijvoorbeeld wel administratief werk thuis verrichten.
Weigert de werknemer dat werk, dan kan de werkgever meestal het loon stopzetten. Het is wel raadzaam om hierover juridisch advies in te winnen in het specifieke geval.
Een werknemer heeft geen klachten en…
…kan thuis werken
Een werknemer kan geen klachten hebben, maar thuis moeten blijven omdat hij in contact c.q. de buurt is geweest met/van een besmet persoon. Als die werknemer thuis kan werken, dan kan hij doorwerken en heeft hij recht op loon.
…kan niet thuis werken
De situatie dat een werknemer geen klachten heeft, wel thuis moet blijven, maar niet thuis kan werken, leidt vaker tot discussie. Dit is zowel voor de werknemer als voor de werkgever vervelend. De werknemer moet dan in quarantaine, dit is nu nog (test of geen test) 10 dagen. Gedurende de quarantaine zal de werknemer recht hebben op loon.
Vanaf 1 december 2020 kan de werknemer echter de duur van de quarantaine zoveel mogelijk verkorten, mits hij na 5 dagen een coronatest laat doen. De quarantaine duurt dan geen 10 dagen, maar 5 dagen plus de duur van de uitslag van de test. Een werkgever kan er dus belang bij hebben om de werknemer te verplichten zich direct na 5 dagen te laten testen.
Het verplichten zal niet mogelijk zijn, maar het zal mijns inziens wel mogelijk zijn om de werknemer op z’n minst te stimuleren om de coronatest te doen. Gelet op het belang van de werkgever, de geringe impact van een coronatest en goed werknemerschap, meen ik dat een werkgever van een werknemer kan verlangen om de coronatest zo spoedig mogelijk te laten doen. Als de werknemer vervolgens alsnog weigert om een test te laten doen en zich aldus niet inspant om de duur van de quarantaine te verkorten, dan meen ik dat de werknemer ook geen recht meer heeft op loon. In dat geval komt het feit dat de werknemer geen arbeid verricht, althans voor de langere duur van de quarantaine, mijns inziens voor rekening en risico van de werknemer.
Ik raad werkgevers wel aan om het belang vooraf duidelijk aan de werknemers kenbaar te maken en aan te geven dat werknemers de testuitslag met de bedrijfsarts/arbodienst kunnen delen (niet verplicht om met de werkgever te delen).
Tot slot
In de recente rechtspraak zie ik dat rechters veel begrip hebben voor de situatie waarin werkgevers momenteel verkeren. De rechter heeft zeker oog voor de (onvoorziene) omstandigheden van deze pandemie. Hoewel loonvorderingen vaak worden toegewezen (uit bescherming van de werknemer), valt het op dat de werkgever met heldere, eerlijke en tijdige communicatie vaak meer bereikt.
Heeft u hierover vragen of wilt u laten toetsen of er recht is op loondoorbetaling? Neemt u dan contact op met onze arbeidsrechtspecialisten.