Sportverenigingen, zoals de voetbalclub, tennisclub etc., maar ook de carnavalsvereniging, netwerkverenigingen en Vereniging Eigen Huis, zijn allemaal Verenigingen in de zin van de wet. De basis van de vereniging zijn de leden.
Vereniging
De vereniging is een rechtspersoon met leden die is gericht op een bepaald doel. Dat een vereniging een rechtspersoon is, betekent dat de vereniging zelf rechten en verplichtingen kan aangaan. Een groot misverstand is dat een vereniging geen winst zou mogen maken. Een vereniging mag wel degelijk winst maken, maar zij mag de winst niet onder haar leden verdelen.
Rechtsbevoegdheid
Er bestaan twee soorten verenigingen:
- Verenigingen met volledige rechtsbevoegdheid; en
- Verenigingen met beperkte rechtsbevoegdheid (informele vereniging)
ad. 1 Volledige rechtsbevoegdheid
Van een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid is sprake als de statuten in een notariële akte zijn opgenomen. Het voordeel hiervan is dat de bestuurder in beginsel niet met zijn privévermogen aansprakelijk is voor verplichtingen van de vereniging. Een tweede voordeel is dat deze vereniging registergoederen, zoals een pand of een stuk grond (met het sportpark), in eigendom kan verkrijgen.
Om een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid op te richten, maakt een notaris een notariële oprichtingsakte op. In die notariële akte worden de statuten van de vereniging opgenomen. De wet schrijft voor wat ten minste in de statuten moet staan, zoals de naam van de vereniging, het doel, verplichtingen van leden en benoeming en ontslag van bestuurders.
Daarnaast moet de vereniging worden ingeschreven in de Kamer van Koophandel.
ad. 2 Beperkte rechtsbevoegdheid
Van een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid is sprake als de statuten niet zijn opgenomen in een notariële akte. De verenigingen met beperkte rechtsbevoegdheid zijn aldus niet opgericht via de notaris. Een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid wordt ook wel een informele vereniging genoemd.
De beperkte rechtsbevoegdheid houdt in dat deze verenigingen onder meer geen registergoederen kunnen verwerven en geen erfgenaam kunnen zijn. Belangrijker is dat bestuurders, naast de vereniging, hoofdelijk aansprakelijk zijn voor schulden van de vereniging die tijdens hun bestuur opeisbaar worden. Deze aansprakelijkheid kan na het aftreden zelfs nog voortduren.
Deze aansprakelijkheid kan enigszins worden beperkt door inschrijving van de vereniging in de Kamer van Koophandel. In dat geval is de wederpartij verplicht om eerst de vereniging aan te spreken; pas als de vereniging niet aan de verplichtingen zal voldoen, kan de wederpartij de (hoofdelijk aansprakelijke) bestuurder aanspreken.
Huishoudelijk reglement
Naast de statuten hebben veel verenigingen een huishoudelijk reglement. Het huishoudelijk reglement is een aanvulling op de statuten. Hierin staan vaak regels, richtlijnen en omgangsnormen. Ook kan het huishoudelijk reglement taken en bevoegdheden van het bestuur bevatten.
Een huishoudelijk reglement wordt niet door de notaris opgesteld. Een wijziging van het huishoudelijk reglement is daardoor vaak eenvoudiger, minder kostbaar en sneller geregeld, omdat de vereniging niet langs de notaris hoeft te gaan.
Leden
Een vereniging kan alleen bestaan als er leden zijn. In principe beslist het bestuur over de toelating van een lid. Bij niet-toelating, kan de algemene ledenvergadering alsnog tot toelating besluiten.
Het lidmaatschap van een vereniging is persoonlijk. De statuten kunnen voorwaarden verbinden aan een lidmaatschap en/of verplichtingen opleggen aan leden.
Het lidmaatschap eindigt door:
- de dood van het lid;
- opzegging door het lid;
- door opzegging door de vereniging (tenzij statuten anders bepalen, tegen het einde van het boekjaar en met inachtneming van een opzegtermijn van vier weken);
- ontzetting van het lid.
Algemene ledenvergadering
De leden gezamenlijk vormen de algemene ledenvergadering. De algemene ledenvergadering heeft het laatste woord binnen de vereniging. De leden hebben in principe allemaal één stem in de besluitvorming.
De algemene ledenvergadering wordt door het bestuur bijeengeroepen, zo vaak dit nodig is.
Bestuur
Zoals aangegeven, moeten de statuten inhouden de wijze van benoeming en ontslag van bestuurders. In beginsel wordt het bestuur uit de leden benoemd, door de algemene ledenvergadering.
Het orgaan dat een bestuurslid heeft benoemd, meestal dus de algemene ledenvergadering, is ook bevoegd tot schorsing of ontslag van die bestuurder. Een bestuurslid kan te allen tijde worden ontslagen of geschorst. Het is evenwel raadzaam om een ontslag goed voor te bereiden, met name als de bestuurder ook een arbeidsovereenkomst of overeenkomst van opdracht met de vereniging heeft.
Het bestuur bestaat uit een voorzitter, penningmeester en secretaris. Het bestuur vertegenwoordigt de vereniging.
Beëindiging vereniging
Een vereniging kan worden beëindigd via ontbinding, bijvoorbeeld als:
- de algemene ledenvergadering besluit om de vereniging op te heffen;
- een gebeurtenis intreedt die volgens de statuten ontbinding tot gevolg heeft;
- na faillietverklaring;
- er in het geheel geen leden meer zijn.
Na beëindiging van een vereniging zullen de lopende zaken moeten worden afgewikkeld. Vaak bevatten de statuten daar enkele bepalingen over. In de statuten moet in elk geval staan op welke wijze een batig saldo van de vereniging wordt verdeeld.
