De Hoge Raad heeft bepaald dat bij een bestemmingsplan dat is “verjaard”, de gemeente geen leges mag heffen voor omgevingsvergunningen voor bouwen en/of voor afwijken van het bestemmingsplan.
Sinds een aantal jaren staat in de wet dat bij verjaarde bestemmingsplannen, de aanvrager van een omgevingsvergunning geen leges hoeft te betalen. In weerwil van die ogenschijnlijk duidelijke wetsbepaling, hebben veel gemeenten toch besloten in deze gevallen een legesnota te versturen. Onder andere de gemeente Zevenaar, de gemeente Nijmegen en de gemeente Meierijstad zijn hier voorbeelden van. Het argument van deze gemeenten is dat een omgevingsvergunning waarbij wordt afgeweken van het bestemmingsplan, niet onder de wetsbepaling valt vanwege allerlei “diensten” die de gemeente los van het bestemmingsplan verleent. Zij werden daarin gesteund door een aantal advocaten die hoofdzakelijk voor de overheid werken.
Wij hebben dit altijd onrechtvaardig gevonden. Bestemmingsplannen moeten volgens de wet elke 10 jaar worden opgefrist. Als gemeenten dat nalaten, dan moeten zij daarvan de gevolgen dragen. Die staan immers duidelijk in de wet (al heeft de Hoge Raad voor die verduidelijking moeten zorgen). Anders wordt luiigheid van de overheid afgewenteld op de aanvrager van een omgevingsvergunning. Dat kan niet de bedoeling zijn. Daarbij, de legesheffing is in de bouwpraktijk sowieso een dankbare melkkoe voor de overheid.
Uit de praktijk
Een voorbeeld uit de dossierkast: een eigenaar van een (als zodanig) gekocht woonhuis in voormalig buitengebied, komt er op een dag achter dat zijn woonhuis een agrarische bestemming heeft. Het bestemmingsplan dateert uit 1970. De eigenaar verzoekt de gemeente om een bestemmingsplan vast te stellen overeenkomstig de feitelijke situatie. Dat wil de gemeente best doen, maar alleen als de aanvrager ruim € 15.000,= aan leges betaalt. Pas na betaling gaat de gemeente aan het werk (wij noemen dit: betaalplanologie). Het bestemmingsplan is inmiddels onherroepelijk. Het beroep tegen de legesnota ligt al geruime tijd bij het gerechtshof. De eigenaar wacht met spanning op de uitspraak én de terugbetaling van de leges.