De burgemeester als crimefighter, het is een beeld dat we steeds vaker zien. Met de opkomst van het sanctierecht krijgen burgemeesters steeds meer bevoegdheden om, zonder de tussenkomst van Politie en Justitie, zélf criminaliteit aan te pakken. Maar steeds meer komt er ook kritiek op deze ontwikkeling. Zo stelt hoogleraar sanctierecht Henny Sackers dat deze bevoegdheden niet zonder risico’s zijn. De wetgever lijkt zich van deze kritiek vrij weinig aan te trekken. Sterker nog: burgemeesters krijgen steeds meer bevoegdheden om criminaliteit zelf aan te pakken. Het meest recente voorbeeld is de verruiming van artikel 13b Opiumwet. Deze verruiming is per 1 januari 2019 in werking getreden.
13b Opiumwet: hoe zit het ook alweer?
Artikel 13b Opiumwet maakt het voor burgemeesters mogelijk om een woning of pand te sluiten indien er een handelshoeveelheid drugs aanwezig is. Deze bevoegdheid, ook wel bekend onder de wet Damocles, bestaat al een aantal jaar en wordt in toenemende mate door burgemeesters toegepast. Maar wanneer is er sprake van een handelshoeveelheid? De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft in 2018 uitsluitsel gegeven. Bij een halve gram harddrugs of vijf gram softdrugs kan worden gesproken van een handelshoeveelheid. Daarbij hoeft door de sluitende burgemeester niet te worden aangetoond dat daadwerkelijk sprake is van drugshandel. Het is voldoende dat de drugs in het pand aanwezig zijn (tenzij de bewoner aannemelijk kan maken dat de drugs voor eigen gebruik zijn).
Verruiming: ook na voorbereidingshandelingen sluiting mogelijk!
Bij een kleine hoeveelheid drugs kan de burgemeester dus tot sluiting overgaan. Toch hebben burgemeesters de wens uitgesproken om deze bevoegdheid verder te verruimen. Gemeentes hebben steeds vaker te maken met drugslabs waar gevaarlijke chemicaliën aanwezig zijn. Voor 1 januari 2019 was het niet mogelijk om een woning waarin zich enkel een drugslab bevond, te sluiten op grond van artikel 13b Opiumwet. Met de wijziging van het artikel wordt voorzien in deze gevallen. Ook wanneer er zogenoemde voorbereidingshandelingen worden verricht, kan de burgemeester een pand sluiten. Artikel 13b Opiumwet luidt nu als volgt, waarbij lid b is toegevoegd per 1 januari 2019:
De burgemeester is bevoegd tot oplegging van een last onder bestuursdwang indien in een woning of lokaal of op een daarbij behorend erf:
- een middel als bedoeld in lijst I of II dan wel aangewezen krachtens artikel 3a, vijfde lid, wordt verkocht, afgeleverd of verstrekt dan wel daartoe aanwezig is; of
- een voorwerp of stof als bedoeld in artikel 10a, eerste lid, onder 3°, of artikel 11a voorhanden is.
Wat zijn voorbereidingshandelingen?
Bij de verruiming van artikel 13b gaat het om het voorhanden hebben van voorwerpen of stoffen die op basis van artikel 10a of 11a Opiumwet strafbaar zijn. Die bepalingen vereisen dat degene die het voorwerp of de stof voorhanden heeft, weet (of moet vermoeden) dat de stof bestemd is voor het vervaardigen van harddrugs, dan wel voor grootschalige of bedrijfsmatige illegale hennepteelt. Het is aan de burgemeester om te bepalen of sprake is van een strafbare situatie. Hij kan zich hierbij baseren op gegevens van onder meer politie en justitie.
De wetgever heeft een aantal voorbeelden genoemd waarbij duidelijk sprake is van een strafbare situatie, zoals opslag van 2.000 liter zoutzuur in een woningwijk of een hennepkwekerij in aanbouw in een loods.
In de praktijk zullen er echter ook veel gevallen zijn die niet zo overduidelijk zijn. Het is dan aan de burgemeester om goed te onderbouwen waarom volgens hem de sluiting noodzakelijk is. Het loont zeker om in bezwaar en beroep te gaan tegen een sluiting op grond van 13b Opiumwet. Uit eerder onderzoek blijkt dat dertig procent van de sluitingen op grond van dit artikel (lid 1) onderuit gaat bij de rechter. In deze gevallen heeft de burgemeester zijn besluit vaak niet goed onderbouwd.
Meer weten?
Heeft de gemeente uw pand gesloten? Neemt u dan contact op met een van onze specialisten, Frank Janzing of Robin Link. Wacht niet te lang: de termijnen om tegen deze sluitingen op te komen zijn zeer strikt.
Bent u verhuurder en wilt u weten wat u in deze gevallen tegen uw huurder kan doen? Leest u dan de blog van mijn collega Pieter van Goor of neemt u contact met hem op.