In de blog hiervoor heb ik het juridisch kader voor EOS in de Omgevingswet toegelicht. In deze blog zal ik alle aspecten en aandachtspunten bespreken met betrekking tot een fictieve vergunningsaanvraag. Voor deze casus ga ik uit van een initiatiefnemer die op een industrieterrein een grootschalige EOS wil realiseren. De systemen zullen worden gekoppeld aan een hoogspanningsstation van TenneT. Op deze manier dragen zij een bijdrage aan de energietransitie.
Het plangebied
Het plangebied in deze caus is een vestigingslocatie voor gemengde bedrijvigheid, waar activiteiten tot milieuklasse 5.2 zijn toegelaten. Daarnaast valt het plangebied onder een zoneringsplichtig industrieterrein. Het terrein is verdeeld in zones met verschillende geluidsniveaus die gehandhaafd moet worden.
Het voldoen aan deze geluidsniveaus zal door de initiatiefnemer moeten worden aangetoond met een akoestisch onderzoek. In deze fictieve casus is een woning in de directe omgeving van de EOS een aandachtspunt. Voor deze woning geldt een waarde van 60 dB (A) en binnen de woning mag de geluidbelasting niet meer dan 35 dB(A) bedragen.
Tesla Megapack
Er zijn verschillende leveranciers van EOS. In deze casus wordt uitgegaan van een EOS die geproduceerd wordt door Tesla. Tesla stelt dat het systeem in vergelijking met andere systemen, compacter is, een hogere energiedichtheid heeft en qua geluid minder produceert. De units ondergaan uitgebreide brandtesten en beschikken over geïntegreerde veiligheidssystemen, gespecialiseerde bewakingssoftware en 24/7 support die diverse calamiteiten op tijd kan detecteren.
De casus gaat uit van een opgesteld vermogen van 500 MegaWatt. Ruimtelijk betekent dit dat er op een gebied van circa 6 hectare ruim 5oo systemen in rijtjes van twee op een betonnen fundering worden geplaatst. Volgens de Tesla datasheet heeft eén megapack-unit een lengte van 8,8 meter, breedte van 1.65 meter en een hoogte van 2.78 meter.[1] Daarnaast hoort bij elk batterijsysteem een transformator. De gekozen opstelling vergt de plaatsing van circa 130 transformatoren met elk een lengte van 3.7 meter en een breedte van 3 meter. Tevens wordt het EOS-park afgeschermd door een stalen hekwerk van 2 meter hoog.
Ruimtelijke analyse
Voor de ruimtelijke analyse heb ik het omgevingsplan van de gemeente als referentie genomen. Volgens het (tijdelijke) omgevingsplan (voormalig bestemmingsplan) is het plangebied bestemd voor industriële bedrijven. Er zijn bedrijven tot en met een milieucategorie 5.2 van de in de bijlage opgenomen ‘Staat van bedrijven’ toegestaan. Daarnaast bestaat de bevoegdheid van het college van B&W om binnenplans af te wijken, mits de functie naar aard en effecten op het woon- en leefklimaat van aangrenzende woningen, wat betreft geur, stof en geluid en gevaar, gelijk kan worden gesteld aan bedrijven die zijn genoemd in de ‘Staat van bedrijven’.
Bouwregels binnen het omgevingsplan
Volgens de bouwregels van het omgevingsplan geldt voor het bouwen van bouwwerken die geen gebouwen zijn, een maximale bouwhoogte van 10 meter. Aangezien de bouwhoogte van de EOS minder is dan 10 meter, vormen de bouwregels geen belemmeringen.
Milieucategorie van de EOS
Omdat het gaat om een nieuw ontwikkeld systeem, is de milieucategorie van de EOS niet te bepalen aan de hand van de bedrijvenlijst bij het omgevingsplan. Dit zal voor veel omgevingsplannen in Nederland gelden. Om die reden heb ik gebruik gemaakt van de (uitgebreide) bedrijvenlijst in de VNG-publicatie Bedrijven en Milieuzonering. Dit is een handreiking van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten voor het plannen en toetsen van ontwikkelingen. Ik ben gaan zoeken bedrijven die mogelijk werken met stoffen die voorkomen in een EOS of naar processen die mogelijk vergelijkbaar kunnen zijn.
In de VNG-bedrijvenlijst wordt verwezen naar elektriciteitsdistributiebedrijven met transformatorvermogen (milieucategorie 4.2). De EOS met een vermogen van 500 MW heb ik als een vergelijkbare functie overwogen. Omdat bedrijven tot categorie 5.3 zijn toegelaten, beoordeel ik dat de EOS als een toelaatbare functie. Er zal een aanvraag gedaan moeten worden voor een binnenplanse afwijkingsbevoegdheid.[2]
Technische analyse
Voor het technische gedeelte zal ik naast EOS, ook de transformatoren en het hekwerk meenemen in de beoordeling. Dit omdat zij samen een geheel vormen van het project. Ik heb ervoor gekozen om de EOS aan meerdere artikelen te toetsen om alle mogelijkheden uit te pluizen.
EOS als bouwactiviteit met een dak
Hiervoor geldt een vergunningplicht op grond van 2.25 Bbl als het bouwwerk:
- Niet op de grond staat;
- Hoger is dan 5 m;
- Bij meer dan een bouwlaag, is voorzien van een verblijfsgebied op de tweede bouwlaag of hoger;
- Is voorzien van een dakterras, balkon of andere niet op de grond gelegen buitenruimte; of
- Als gevolg van de bouwactiviteit een hoofdgebouw wordt.
De EOS voldoet aan de eerste randvoorwaarde (die negatief geformuleerd is) dat het bouwwerk niet op de grond staat. Het komt namelijk te staan op een betonnen fundering. Aan de overige randvoorwaarden (die positief geformuleerd zijn) voldoet het systeem niet, waardoor de vergunningplicht niet geldt.
EOS als bouwactiviteiten zonder dak
Hiervoor geldt een vergunningplicht op grond van artikel 2.26, eerste lid, sub a en b Bbl voor zover het bouwwerk hoger is dan 5 m of ondergronds is gelegen. De EOS waar de initiatiefnemer gebruik van maakt, worden geproduceerd door Tesla. Deze hebben een hoogte van 2.78 meter en worden geplaatst op een betonnen fundering. De EOS is minder dan 5 meter hoog en voldoet dus niet aan de hoogte-eis. Ook wordt niet voldaan aan de ondergronds eis.
EOS als nutsvoorziening
Bouwwerken voor nutsvoorzieningen zijn op grond van artikel 2.29, sub p, onder 1 Bbl vergunningsvrij als het niet hoger is dan 3 meter en de oppervlakte niet meer dan 15 m². Eén megapack-unit heeft een lengte van 8,8 meter, breedte van 1.65 meter en een hoogte van 2.78 meter. Hiermee heeft het een oppervlakte van 14,52 m². Een afzonderlijke EOS voldoet hiermee aan de gestelde eisen van nutsvoorzieningen en is vergunningsvrij.
Transformator
De transformator is een cruciaal onderdeel voor het werken van de EOS. Het zorgt voor een efficiënt transport van elektriciteit en kan worden gezien als een nutsvoorziening. Om die reden is de transformator getoetst als nutsvoorziening die geldt als vergunningsvrije omgevingsplanactiviteit, mits deze niet hoger is dan 3 meter en de oppervlakte niet meer dan 15 m² is.
De fictieve vergunning gaat uit van 130 transformatoren met elk een lengte van 3.7 meter en een breedte van 3 meter. De oppervlakte van één transformator bedraagt 11.1 m². De hoogte van de transformator is op dit moment niet beschikbaar. Indien dit niet hoger dan 3 meter is, zal een individuele transformator vergunningsvrij zijn. Of dat ook geldt voor een samenstel van transformatoren en batterijen, is daarmee niet gezegd.
Hekwerk
Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet zijn diverse rijksregels gedecentraliseerd. Om de overgangsrechtelijke situatie soepel te reguleren, zijn op grond van artikel 22.2 van de Omgevingswet bepaalde rijksregels rechtstreeks onderdeel gaan uitmaken van het (tijdelijk) omgevingsplan. In het geldende omgevingsplan zijn deze rijksregels opgenomen in hoofdstuk 22.
Het hekwerk, aangeduid als erf-of perceelscheiding komt om de EOS heen en heeft een hoogte van 2 meter. Omdat het hekwerk niet in het Bbl is geregeld, heeft de toetsing plaatsgevonden aan hoofdstuk 22 van het omgevingsplan.
Artikel 22.27 van het omgevingsplan geeft een reeks van vergunningsvrije omgevingsplanactiviteiten met betrekking tot bouwen. Volgens artikel 22.27 sub f van het omgevingsplan is een erf- of perceelafscheiding vergunningsvrij als wordt voldaan aan de volgende eisen:
- Hoger dan 1 m maar niet hoger dan 2 m;
- Op een erf of perceel waarop al een gebouw staat waarmee de afscheiding in functionele relatie staat; en
- Achter de lijn die langs de voorkant van dat gebouw evenwijdig loopt met het aangrenzend openbaar toegankelijk gebied;
Het hekwerk voldoet niet aan alle randvoorwaarden hierboven, waardoor het niet vergunningsvrij zal zijn.
Kanttekeningen
De EOS is getoetst de technische eisen uit het Bbl. In alle gevallen voldoet het systeem niet aan de gestelde randvoorwaarden om vergunningplichtig te zijn, waardoor het hoogstwaarschijnlijk vergunningsvrij zal zijn. Hierbij moet worden opgemerkt dat de toetsing gaat om één afzonderlijke EOS. Op het plangebied worden er meerdere geïnstalleerd.
Hetzelfde geldt voor de transformatoren. Eén installatie is waarschijnlijk vergunningsvrij, maar als het gaat om meer dan 100 installaties (die onderling met elkaar verbonden zijn), ligt dat mogelijk genuanceerder. Ik kan niet inschatten hoe de bestuursrechter daarover desgevraagd zal oordelen.
Ook het milieubelastende aspect is nog niet geregeld in de wet. Zolang er geen aanwijzing is gegeven over de EOS in het Bal, is er geen sprake van een vergunningplicht op deze grondslag. Wel is het mogelijk om op grond van artikel 22.45 van het omgevingsplan in het kader van de zorgplicht, maatwerkvoorschriften op te stellen.
Dit allemaal zorgt ervoor dat er geen zekere uitspraken kan worden gedaan over de vergunningplicht, maar slechts een indicatie van de mogelijkheden.
Toekomstgerichte aandachtspunten
Omdat er nog geen wettelijk kader is, valt men terug op de zorgplichten. Het waarborgen van een goede fysieke leefomgeving is een plicht van eenieder. De initiatiefnemer zal bij de vergunningsaanvraag moeten aantonen dat zijn activiteit geen afbreuk doet aan de fysieke leefomgeving volgens de zorgplichtbepaling uit artikel 22.44 van het omgevingsplan. Mocht dit wel het geval zijn, dan wordt verwacht dat zij passende maatregelen neemt om dit te voorkomen. Verder verwijs ik naar de specifieke zorgplicht uit artikel 6.4 van het Bbl. De initiatiefnemer is verplicht alle maatregelen te nemen voor brandveilig gebruik van bouwwerken.
Tot slot vraag ik aandacht voor de veiligheidsvoorschriften uit de PGS 37-1 richtlijn. Deze worden nu al aangemerkt als de Best Beschikbare Techniek (BBT). De maatregelen uit de PGS 37.1 moeten zoveel mogelijk worden nageleefd, gezien de richtlijn in de toekomst zijn plek zal krijgen in het Bal. Dit document zal een belangrijke rol spelen in het vergunningverleningsproces (maar nu ook al in het kader van de maatwerkvoorschriften).
Aleyna Coskun
[1] https://www.tesla.com/nl_nl/megapack
[2] Op grond van het overgangsrecht bij de Omgevingswet, kwalificeert de binnenplanse afwijkingsbevoegdheid als een beoordelingsregel.
