Even leek het er op dat door corona en de gewenning aan digitaal vergaderen, zakelijk vliegen op z’n retour zou gaan. Niets blijkt minder waar. Nieuwsberichten met koppen als ‘Rijkste 1 procent is tegen 2030 verantwoordelijk voor 16 procent van wereldwijde CO2 uitstoot’ kunnen je de moed in de schoenen doen zakken. Waarom zou ik op een regenachtige dag de auto laten staan en toch gaan fietsen? Waarom 3 uur in de trein naar Emmen en daar dan nog de fiets moeten pakken, als ik in 2 u met de auto van deur tot deur reis? En wat helpt het als ik de kachel lager zet, oefen met kort en koud(er) douchen (los van de kostenbesparing), nu Nord Stream 1 net de emissie van een jaar van de stad Parijs de lucht in heeft geblazen? Met andere woorden, mijn aandeel in het geheel is verwaarloosbaar klein. Wat ik doe, heeft geen betekenis. Toch?
Zwembad met stroop
Is dit je perspectief, dan voelt een leven waarin je streeft naar het verkleinen van je eigen footprint op z’n best als in je eentje zwemmen in een bad met stroop. Eerlijk is eerlijk, dit gevoel overvalt mij ook regelmatig. Sta ik weer te experimenteren met een vleesloze maaltijd, terwijl de kinderen het liefst de Hollandse pot met een gehaktbal en jus van oma eten. Worstel ik me de Nederlandse grijze winter door totdat het weer lente is, terwijl een familielid me met kerst een foto van een zonnig terrasjes uit de subtropen toestuurt. Sta ik te wachten op een tochtend station en een vertraagde trein, terwijl een warme auto me al lang thuis had gebracht, misschien wel tegen minder kosten. En wat te denken van krantenadvertenties, folders in de brievenbus, billboards langs de weg of in bushokjes, reclamebalken op internet, influencers op sociale media? Ze schreeuwen luid en duidelijk: koop, koop, koop! Het is moeilijk om deze verleidingen te negeren. Het kopen van nieuwe spullen, geeft toch een (zij het kortstondig) geluksgevoel.
Gemak, gewoonte
Alhoewel ik in mijn tweede blog heb gesteld dat het heel simpel is om op broeikasgasdieet te gaan, is de werkelijkheid weerbarstig. De auto pakken als het regent, de Hollandse pot koken, goedkoop op vakantie naar de zon, lekker shoppen, het is gemakkelijk, lekker en leuk. Om mijn gedrag te veranderen, moet ik dus best wat overwinnen. Ik moet er echt moeite voor doen. Zoals met alles wat moeite kost: vele handen maken werk licht en het helpt om samen met anderen weerstand te overwinnen.
Gelukkig weet ik inmiddels dat ik niet in mijn ééntje in een zwembad met stroop zwem.
1. Wetenschap
Ten eerste staat de wetenschap aan mijn kant. Het nut van minder energie verbruiken, minder spullen kopen en minder vlees eten wordt door de wetenschap met inmiddels duizenden rapporten onderschreven.
Op 1 november was op NPO Radio 1 Babette Porcelijn te horen bij NPO Radio 1. Zij heeft onderzoek gedaan naar de verborgen impact van onze consumptie. Zij stelt dat stoppen met vliegen, minder vlees eten of zuinig zijn met je energieverbruik een goed begin is. Zij stelt (en onderbouwt) dat één ding nog vervuilender is en dat is ons koopgedrag. De klimaatschade die van productie tot consumptie ontstaat, is door ABN Amro in een onderzoek dit jaar op 55 miljard euro geraamd.
2. Directe omgeving
Ten tweede zijn er steeds meer mensen in mijn directe omgeving die de noodzaak van een duurzame(re) levensstijl inzien. Van een collega jurist die bij een gemeente werkt (waar ik vaak mee samenwerk) tot een ondernemer in de installatietechniek die ik onlangs sprak. Ook haal ik inspiratie uit bedrijven zoals De Meeuw, een bouwer die zich tegen de stroom in, toelegt op circulair bouwen en daar ook een businessmodel omheen heeft gemaakt. Tot slot is thuis duurzaamheid een belangrijk terugkerend gespreksonderwerp (en niet alleen als reprimande aan pubers die altijd te lang willen douchen).
3. Rechtspraak
Ten derde heeft de rechter met de Shell-uitspraak in duidelijke bewoordingen geoordeeld dat het bedrijfsleven óók gebonden is aan de reductieverplichting van 45% CO2 (ten opzichte van 2019) en dat geeft de burger moed.
Er is geen zwembad met stroop meer!
Samenwerken voor draagvlak
Ik ben er stellig van overtuigd dat we door samen te werken, het vliegwiel in beweging kunnen zetten. Eén persoon die aan de poort rammelt, kan in de boardroom misschien nog worden genegeerd. Maar als we massaal van ons laten horen, dringt het geluid uiteindelijk door op de plaats waar de besluiten worden genomen. De politiek (die regels moet stellen) durft daartoe over te gaan als er genoeg stemmen in de samenleving zijn die draagvlak voor moeilijke beslissingen aantonen.
We zijn allemaal consumenten
Het bedrijfsleven ontleent bestaansrecht aan de producten die ze ons willen verkopen. De economie bestaat bij de gratie van vraag en aanbod. Babette Porcelijn: “Die vraagkant is heel belangrijk, want uiteindelijk betalen wij aan het einde van de rit alles. Dus ook voor bedrijven die de schade veroorzaken. Als we andere keuzes maken, hebben we veel invloed. Dat begint toch echt bij jezelf.” En geluk is uiteindelijk niet afhankelijk van spullen, maar van de mensen met wie je in verbinding staat.
Caren Schipperus
