Voor veel sportverenigingen is de verkoop van bier in de kantine een belangrijke inkomstenbron. Hoewel de eerste en de tweede helft het belangrijkste zijn, moet het belang van de derde helft niet worden onderschat. Dat levert wel twee aandachtspunten op. Allereerst mag er geen alcohol worden geschonken aan leden onder de achttien jaar. De naleving van deze regel is lang niet altijd even strikt. Ten tweede rijst de vraag of alcohol wel past binnen de sportcultuur.
Deze aandachtspunten zijn voor een aantal gemeentes aanleiding om strenger te controleren op het schenken van alcohol in sportkantines. Zo ook in de gemeente Nijmegen. Daar kreeg een voetbalvereniging een fikse boete voor het schenken van alcohol aan een mystery guest (ingezet door de gemeente). Van deze mystery guest was niet vastgesteld of hij wel de leeftijd van 18 jaar had bereikt. De procedure omtrent deze boete is doorgevoerd tot aan de Raad van State. De Raad van State heeft in een recente uitspraak duidelijkheid gegeven.
De casus
Het is verboden om alcohol te verstrekken aan iemand die niet onmiskenbaar de leeftijd van 18 heeft bereikt. Dit houdt in dat een barmedewerker altijd aan de hand van een legitimatiebewijs de leeftijd van de klant moet controleren, tenzij het op voorhand volstrekt duidelijk is dat die klant (veel) ouder is dan 18 jaar. Doet de barmedewerker dat niet, dan is de sportclub in overtreding. De gemeente Nijmegen heeft een mystery guest ingezet die al wel 18 was, maar nog niet ‘onmiskenbaar de leeftijd van 18 jaar’ had bereikt. Het ging om een stagiair, werkzaam bij de afdeling handhaving van de Gemeente. De barmedewerker verkocht zonder de leeftijd te controleren een glas bier aan de mystery guest. Het gevolg: de voetbalclub kreeg een boete van € 1.360,- opgelegd. De voetbalclub stapte naar de rechter.
De rechtbank
Bij de rechtbank ging de boete onderuit. De voetbalclub had aan de gemeente Nijmegen gevraagd om te onthullen wie de mystery guest was. Dit standpunt werd zo opgevat dat de voetbalclub deze mystery guest als getuige wilde horen. De gemeente Nijmegen wees het verzoek af: de gemeente wilde de stagiair die de controle had uitgevoerd beschermen.
De rechtbank stelde dat de gemeente Nijmegen niet voldoende duidelijk had gemaakt waarom zij het recht van de voetbalclub om een getuige te horen (zoals neergelegd in artikel 6 EVRM) had ontnomen. De rechtbank stelde de voetbalclub in het gelijk.
De Raad van State
6 EVRM?
De gemeente Nijmegen ging tegen deze uitspraak in hoger beroep bij de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State. Opnieuw speelde de vraag of de voetbalvereniging een beroep op artikel 6 EVRM toekwam.
Op grond van artikel 6 EVRM heeft de voetbalclub in beginsel het recht om getuigen te horen. Toch bepaalde de Raad van State in dit geval dat de gemeente Nijmegen de identiteit van de getuige mocht beschermen. De voetbalclub erkende ter zitting immers dat de barmedewerker niet om een legitimatie had gevraagd en dat de mystery guest nog niet onmiskenbaar de leeftijd van 18 jaar had bereikt. Volgens de Raad van State is er in dit geval geen aanleiding om de getuige te horen: dit zou geen enkel effect meer op de zaak kunnen hebben. Het recht om getuigen te horen mocht in dit geval dus ingeperkt worden.
Inzet mystery guest toegestaan?
De Raad van State gaat verder in op de vraag of de inzet van mystery guests wel is toegestaan. Volgens de voetbalvereniging is dit namelijk een vorm van uitlokking, waardoor de boete niet zou mogen worden opgelegd.
De Raad van State is het met dat standpunt niet eens. Er is in dit geval geen sprake van uitlokking: het schenken van alcohol is namelijk een activiteit die de barmedewerker – ook wanneer er geen mystery guest zou zijn geweest – zou verrichten. De barmedeweker wordt niet uitgelokt tot ander gedrag dan dat hij normaal gesproken zou doen. Tevens acht de Raad van State de inzet van een mystery guest een goed middel om drankgebruik onder de 18 jaar te controleren. Bovendien waren de sportclubs in Nijmegen gewaarschuwd dat de gemeente, o.a. door inzet van mystery guests, strenger zou gaan controleren. Al met al voldoende reden voor de Raad van State om de boete in stand te laten.
Conclusie
Uit deze uitspraak blijkt dat het horen van de mystery guest niet bij voorbaat onmogelijk is, mits het verzoek om de mystery guest te horen deugdelijk is gemotiveerd. Wanneer er geen reden is om deze mystery guests te laten horen, mogen bestuursorganen de identiteit van deze gasten geheim houden. De motivering is dus essentieel.
Het inzetten van mystery guests of lokjongeren wordt veelvuldig gebruikt om te controleren of de regels omtrent alcoholverkoop wel worden nageleefd. De Raad van State bevestigt opnieuw dat dit is toegestaan. Houd er rekening mee dat dat ook bij uw vereniging kan gebeuren.